Kumbakarna
| Kumbakarna | |
 Kumbakarna vèrsi pawayangan Jawa |
|
| Déwanagari: | कुम्भकर्ण |
| Éjaan Sanskerta: | Kumbhakarṇa |
| Golongan: | rakshasa |
| Asal: | Krajaan Alengka |
Kumbakarna iku putrané Begawan Wisrawa lan Dèwi Sukesi ingkang angka loro. Sasedulur ana papat, yaiku Dasamuka (Rawana), Kumbakarna, Sarpakenaka, lan Gunawan Wibisana.
Kasatriyané ing Pangleburgangsa. Garwané widodari, bebisiké Dèwi
Kiswani, lan banjur peputra loro, yaiku Kumba-Kumba lan Aswani Kumba.
Dene kang dadi patuladan yaiku rikala negarane diamuk dening Anoman
sawadya balane, jalaran Dasamuka ndhusta Dewi Sinta, Kumbakarna gelem
sabiyantu marang Gusti ratune, perange kumbakarna ora niat ambelani
Dasamuka ananging niat ingsun maju perang mbela tanah kelairane iya bumi
pertiwi kang nangis jalaran kanggo ajange pabaratan.
Wujudé Kumbakarna iku buta gedhé nganggo makutha. Gedhé dhuwur ora
ana kang madhani lan katon nggegirisi. Wujuding kupingé kaya kumba
(kwali utawa kendhi), mulané sinung aran Kimbakarna.
Nalika Dasamuka mertapa ing Gunung Gohkarna, Kumbakarna ora kari.
Sajroné mertapa, uripé Kumbakarna mung sarana banyu, necep sarining bun.
Awit saka genturing tapané, Kumbakarna karawuhan Bathara Guru, Kumbakarna kaparengaké darbé panyuwun, lan panyuwuné bakal diijabahi.
Satemené para déwa kang ndhèrèk tindaké Bathara Guru padha ora
nyarujuki yèn Kumbakarna kaparingan nugraha, awit Kumbakarna doyan
mangan manungsa.
Wus akèh manungsa, brahmana, resi, widadara, widodari dalasan para déwa
pisan kang dimangsa déning Kumbakarna. Bathara Guru nuli dhawuh marang Dèwi Uma
supaya manjing ing tutuké Kumbakarna, dumunung ing pucuking ilaté,
supaya aturé raseksa iku ora padha karo sing dikarepaké. Mula nalika
ditari nyuwun nugraha apa, Kumbakarna nyuwun supaya: bisa turu kepati
nganti atusan taun, kuwat mangan lan ngombé kang akèhé kagila-gila, bias
gawé kekesé mungsuh.
Kumbakarna kaparingan aji Cirakalasupta, aji Gedhongsanga, lan aji
Petak Gelap Sakethi. Dayaning aji Cirakalasupta yèn wus kawateg, njalari
Kumbakarna bisa turu kepati atusan taun tanpa nglilir. Dayaning aji
Gedhongmenga, Kumbakarna kuwawa mangan lan ngombé kang akèhé
kagila-gila, yaiku kang mahanani teguh-santosané salirar. Saben mentas
mangan lan ngombé kang akèhé nganti ngundhung-undhung kaya gunung,
lumrahé Kumbakarna banjur turu kepati pirang-pirang sasi lawasé.
Dayaning aji Petak Gelap Sakethi njalari Kumbakarna yèn petak swarané
kaya gelap ngampar, agawé kekesing atiné para mungsuhé.
Ana ing Alengka, kalungguhané Kumbakarna iku dadi senopatining
wadyabala. Kumbakarna senadyan asipat diyu (buta) nanging pambegané
satriya. Marang wataké Dasamuka kang banget angkara murka, Kumbakarna
benget nyeda (nyacat), Dasamuka ndhusta Dèwi Sinta garwané Ramawijaya
banget cineda déning Kumbakarna. Miturut panemuné ngalap bojoning liyan
sarana dinustha, iku panggawé nistha, dudu pakartiné satriya. Yèn
miturut wataké satriya ngalap rabiné liyan iku kudu sarana perang.
Kumbakarna wola-wali asung pamrayoga marang Dasamuka supaya Dèwi Sinta
dibalèkaké dhisik marang Rama. Sawisé mangkono menawa Dasamuka kepingin
nggarwa dhèwèké, Kumbakarna saguh ngrebut kanthi sarana taker ludhira
(bandayuda) mungsuh Rama.
Nalika Alengka rinabasa wadyabala wanara nganti tumekané Patih
Prahasta mengsah yuda, Kumbakarna isih kepati nendra. Bareng Prahasta
mati dikepruk tugu watu karo Anila, Dasamuka lagi dhawuh wadya supaya
nggugah Kumbakarna. Angel ing panggugahé Kumbakarna agawé gumuné
wadyabala kang dinuta. Sanadyan awaké nganti wola-wali giniles kréta
apangirit turangga utawa diidak-idak gajah, parandéné Kumbakarna isih
tetep turu kepati. Bareng wulu-puhuné (cumbu)-né dibedhol, Kumbakarna
sanalika gregah tangi.
Wis dadi padatané Kumbakarna saben mentas turu kudu mangan lan
ngombé. Salebaré mangan-ngombé kang ora karuwan akèhé, Kumbakarna banjur
ngadhep kadangé wreda. Sawisé diwartani rusaking wadyabala Alengka
nganti tekan sédané Patih Prahasta, Kumbakarna banjur didhawuhi madeg
senopati mbrastha wadyabala wanara, balané Prabu Rama.
Kumbakarna wegah maju perang. Akèh-akèh aturé marang Dasamuka kang
wosé nyalahaké tumindaké kangmasé. Biyèn wis dièlikaké supaya mbalèkaké
Dèwi Sinta marang Rama. Bareng saiki Alengka katekan bebaya, negarané
rusak, saiki mbingungi. Dasamuka nesu banget, nganti kawetu ucapé bab
pangan sing dipangan Kumbakarna iku wuluwetu bumi Alengka, généya gelem
mangan asil buminé teka ora gelem mbélani bumi wutah getihé kang wektu
saiki diidak-idak mungsuh.
Kumbakarna panas atiné. Kabèh panganan lan ombèn-ombèn sing mlebu
wetengé sigra diwutahaké manèh ana ngarepé Dasamuka. Pasewakan agung
kraton Alengka dadi kembeng (banjir) bayu utah-utahané Kumbakarna.
Gandané ora enak, marahi muleg-muleg ning weteng. Dasamuka sangsaya
nesu, Kumbakarna diunèk-unèkaké sakatoké. Tanpa pamit, Kumbakarna maju
ana ing paprangan. Sedyané ora nglabuhi angkara murkané Dasamuka,
nanging nedya mbélani lan ngrungkepi bumi wutah getihé kaya kang
digambaraké ana ing Serat Tripama yasané pujangga Mangkunegara IV kaé.
Wusanané Kumbakarna gugur ana paprangan. Irungé grumpung lan talingané
pagas merga dicokot lan disempal déning Sugriwa.
Tangané loro lan sikilé loro tugel kajemparing déning Rama. Senadyan
kari gembung isih bisa ngamuk, nggulung-nggulung. Wusana jemparing
pamungkasé Rama tumanen ing jajané Kumbakarna saéngga palastra.
Patine Kumbakarna kanthi pérangané awak kang diprèthèli mbaka siji iku minangka piwalesé Ditya Jambumangli
kang duk ing uni uga mati kanthi awak diprèthèli déning Resi Wisrawa,
keng ramané Kumbakarna. Nalika semana ya Jambumangli iku kang dadi jago,
ngadani sayembara perang ngadhepi para satriya kang bakal ngayunaké
Dèwi Sukesi, klebu Resi Wisrawa.
0 komentar:
Posting Komentar